वाढत्या महागाईमुळे चिंतेत असलेल्या रिझर्व्ह बँकेने रेपो दरात 0.50% वाढ केली आहे. यासह रेपो दर 4.40% वरून 4.90% झाला आहे. म्हणजेच, गृह कर्जापासून ते वाहन आणि वैयक्तिक कर्जापर्यंत सर्व काही महाग होणार आहे आणि तुम्हाला जास्त ईएमआय भरावा लागनार आहे . व्याजदरांबाबत निर्णय घेण्यासाठी 6 जूनपासून चलनविषयक धोरण समितीची बैठक सुरू होती. RBI गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी बुधवारी पत्रकार परिषदेत व्याजदरांबाबत घेतलेल्या निर्णयांची माहिती दिली.
रेपो दर आणि ईएमआय कनेक्शन :-
रेपो रेट हा दर आहे ज्यावर बँकांना RBI कडून कर्ज मिळते, तर रिव्हर्स रेपो दर हा दर आहे ज्यावर RBI बँकांना पैसे ठेवण्यावर व्याज देते. जेव्हा RBI रेपो दर कमी करते, तेव्हा बँका देखील बहुतेक वेळा व्याजदर कमी करतात. म्हणजेच ग्राहकांना दिल्या जाणाऱ्या कर्जाचे व्याजदर कमी होतात, त्याचप्रमाणे ईएमआयही कमी होतो. त्याचसोबत, जेव्हा रेपो दरात वाढ होते, तेव्हा व्याजदरात वाढ झाल्यामुळे ग्राहकांसाठी कर्ज महाग होते. कारण व्यापारी बँकांना सेंट्रल बँकेकडून जास्त किमतीत पैसे मिळतात, ज्यामुळे त्यांना दर वाढवायला भाग पाडले जाते.
0.50% दर वाढीमुळे किती फरक पडेल ? :-
समजा चिराग नावाच्या व्यक्तीने 6.5% दराने 20 वर्षांसाठी 10 लाख रुपयांचे गृहकर्ज घेतले आहे. त्याच्या कर्जाचा ईएमआय 7,456 रुपये आहे. 20 वर्षात त्याला या दराने 7,89,376 रुपये व्याज द्यावे लागेल. म्हणजेच त्याला 10 लाखांऐवजी एकूण 17,89,376 रुपये द्यावे लागतील.
चिराग चे कर्ज घेतल्यानंतर एका महिन्यानंतर, RBI ने रेपो दरात 0.50% वाढ केली. या कारणास्तव, बँका व्याजदरात 0.50% वाढ करतात. आता जेव्हा चिराग चा मित्र त्याच बँकेत कर्ज घेण्यासाठी पोहोचतो तेव्हा बँक त्याला 6.5% ऐवजी 7% व्याजदर देते.
चिराग चा मित्र सुद्धा 10 लाख रुपये फक्त 20 वर्षांसाठी कर्ज घेतो, पण त्याचा EMI 7753 रुपये होतो. म्हणजेच चिरागच्या ईएमआयपेक्षा 297 रुपये जास्त. यामुळे चिरागच्या मित्राला 20 वर्षात एकूण 18,60,717 रुपये द्यावे लागतील. ही रक्कम चिराग च्या रकमेपेक्षा 71 हजार जास्त आहे.
तुमचे कर्ज आधीच चालू असले तरीही EMI वाढेल :-
गृहकर्जाचे व्याजदर 2 प्रकारचे आहेत पहिला फ्लोटर आणि दुसरा लवचिक. फ्लोटरमध्ये, तुमच्या कर्जाचा व्याजदर सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत सारखाच राहतो, रेपो दरात बदल झाला तरीही. दुसरीकडे, लवचिक व्याजदर घेऊन रेपो दरात बदल केल्यास, तुमच्या कर्जाच्या व्याजदरातही फरक पडेल. अशा परिस्थितीत, जर तुम्ही आधीच लवचिक व्याजदराने कर्ज घेतले असेल, तर तुमच्या कर्जाचा EMI देखील वाढेल.
समजा तुम्ही 6.50% लवचिक व्याजदराने 20 वर्षांसाठी 10 लाखांचे कर्ज घेतले आहे. यानुसार, पूर्वी तुमचा ईएमआय 7,456 रुपये होता. जे 7% व्याजदरानंतर 7,753 रुपये होईल. याशिवाय, 6.50% नुसार, पूर्वी तुम्हाला एकूण 17.89 लाख रुपये द्यावे लागायचे. ही रक्कमही वाढणार आहे. तथापि, ते किती वाढेल हे तुम्ही आतापर्यंत फेडलेल्या कर्जावर आणि कालावधीवर अवलंबून असेल.
मागील बैठकीत दर 0.4% ने वाढला होता :-
ब्लूमबर्गने सर्वेक्षण केलेल्या 41 पैकी 17 अर्थशास्त्रज्ञांनी रेपो दर 0.50% ते 4.9% ने वाढवण्याचा अंदाज व्यक्त केला होता. काही अर्थतज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की आरबीआय हळूहळू रेपो दर 5.15% च्या प्री-कोविड पातळीपेक्षा वाढवेल. चलनविषयक धोरणाची बैठक दर दोन महिन्यांनी आयोजित केली जाते, परंतु पूर्वी, RBI ने 2 आणि 3 मे रोजी आपत्कालीन बैठक बोलावली आणि रेपो दर 4% वरून 4.40% पर्यंत वाढवला. हा बदल 22 मे 2020 नंतर रेपो दरात करण्यात आला. या आर्थिक वर्षाची पहिली बैठक 6-8 एप्रिल रोजी झाली.
RBI वर दर वाढवण्यासाठी दबाव :-
गेल्या बैठकीपासून देशात आणि जगात 4 मोठे बदल झाले आहेत –
1. चीनमध्‍ये लॉकडाऊन उघडल्‍याने जगभरात कच्‍चे तेल, पोलाद यांसारख्या कमोडिटीजची मागणी वाढली.
2. आंतरराष्ट्रीय बाजारात, बेंचमार्क क्रूड ब्रेंट प्रति बॅरल $ 120 च्या वर गेला.
3. बाँडचे उत्पन्न 2019 नंतर प्रथमच 7.5% पर्यंत पोहोचले, 8% पर्यंत जाण्याची भीती.
4. ब्रिटन आणि युरोझोनमधील महागाई 8% च्या 40 वर्षांच्या विक्रमी पातळीच्या वर पोहोचली आहे, अशा परिस्थितीत जागतिक चलनवाढ वाढण्याची भीती आहे.
वाढत्या महागाईमुळे आरबीआय चिंतेत आहे
रशिया-युक्रेन युद्धामुळे कच्च्या तेलापासून ते धातूच्या किमतींमध्ये प्रचंड अस्थिरता असताना आरबीआयच्या चलनविषयक धोरण समितीची (एमपीसी) तातडीची बैठक झाली आहे. अशा स्थितीत जगभर महागाई ही मोठी समस्या बनली आहे. मे महिन्यात जाहीर झालेल्या सरकारी आकडेवारीनुसार, ग्राहक किंमत निर्देशांक (CPI) आधारित किरकोळ महागाई एप्रिलमध्ये 7.79% पर्यंत वाढली होती. हा 8 वर्षांचा महागाईचा उच्चांक होता.
दर वाढण्याचा अंदाज आधीच होता :-
आरबीआयचे गव्हर्नर शक्तिकांत दास यांनी अलीकडेच एका वाहिनीला दिलेल्या मुलाखतीत सांगितले होते की, ‘आरबीआय पुढील काही बैठकांमध्ये किमान दर वाढवू इच्छित आहे. मी स्वतः माझ्या इतिवृत्तांत सांगितले आहे की मे महिन्यात ऑफ-सायकल बैठकीचे एक कारण हे होते की आम्हाला जूनमध्ये अधिक कठोर कारवाई नको होती. ते म्हणाले होते, ‘रेपो दरात थोडी वाढ होईल, पण किती असेल ते सांगता येणार नाही.
क्रेडिट कार्ड UPI शी लिंक केले जाऊ शकतात :-
येत्या काही दिवसांत क्रेडिट कार्ड देखील UPI शी लिंक केले जाईल. त्यामुळे व्यवहार करणे अधिक सोपे होईल. आरबीआयने बुधवारी ही घोषणा केली. त्याची सुरुवात रुपे क्रेडिट कार्डने होईल. सध्या, UPI वापरकर्त्यांना फक्त डेबिट कार्ड आणि बचत/चालू खाती जोडून व्यवहार करण्याची सुविधा मिळते. क्रेडिट कार्ड UPI शी लिंक करण्यासाठी NPCI ला यासंबंधित सूचना जारी केल्या जातील.